door Olivier Beherman

Mechelen het nieuwe centrum van België

Elke ochtend en avond weerklinkt op de Vlaamse en Franstalige radiozenders de dagelijkse litanie van de verkeersopstoppingen. Files op de Brusselse en Antwerpse ring, vertraagd verkeer op de N 16 en de N21, hinder op de E40 bij Gent en op de E313 bij Hasselt. Eén naam valt zelden in de dagelijkse opsommingen: Mechelen. Een zegen voor de Mechelaars, maar ook voor de stad zelf. Mechelen kan zich niet alleen aanprijzen als een aangename stad vol charme, maar ook als centraal gelegen en vlot bereikbaar via de weg.

Het stadsbestuur ijvert al geruime tijd om de nu al uitstekende ligging en bereikbaarheid van Mechelen nog verder te optimaliseren. En dat werpt zijn vruchten af. Net door die ligging tussen Antwerpen en Brussel raakt Mechelen steeds meer in trek bij bedrijven die lijden onder de verloedering en de verslechterde toegankelijkheid van die grote steden. De toename van de plaatselijke bedrijvigheid vertaalt zich in de groei van het aantal inwoners. De voorbije tien jaar nam het inwoners van Mechelen dan ook met ruim 7000 zielen toe, tot een bevolking van bijna 84.000 inwoners. Er wonen meer mensen in een straal van 25 km rondom de Grote Markt van Mechelen dan in dezelfde straal rondom die van Antwerpen en Brussel.

Om dit potentieel van de stad en haar ligging nog beter te benutten, wordt een grootschalig herontwikkelingsplan uitgewerkt. Daarin vormt de stationsomgeving de centrale as. De komende jaren ondergaat de stationsomgeving van Mechelen een echte verjongingskuur. Niet alleen krijgt de stad een nieuw hoofdstation, ook de belendende percelen worden opnieuw ingericht om samen te smelten met het nieuwe hart van de stad.

De strategische uitbouw van de ruime stationsomgeving is één van de krachtlijnen van het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Mechelen. Het is het meest ingrijpende stadsontwikkelingsproject van de stad Mechelen voor de volgende decennia en zal internationaal een onmiskenbare weerklank krijgen. In het Mechelen van de 21ste eeuw wordt resoluut gekozen voor een Duurzaam Mobiliteitsconcept, een gedurfde architectuur en nieuwe stedenbouwkundige oplossingen voor de stationsbuurt.

Deze keuze wordt geconcretiseerd door de aanleg van een nieuw spoorlijn-tracé (Bypass) en van een ontsluitingsweg voor personen- en vrachtvervoer (Tangent), in de uitbouw van een multimodaal trein- en busstation en in de heraanleg van straten en pleinen in de omgeving van het station, met op termijn een aangepaste verkeerscirculatie. Mechelen Station positioneert zich zoals de belangrijkste draaischijf voor het openbaar vervoer van de stad, het zuiden van de provincie Antwerpen en het noorden van de provincie Vlaams-Brabant, ook voor het busvervoer. Vanuit het station van Mechelen wordt de omliggende regio ontsloten: zowel de stad, de voorstad als de verafgelegen gemeenten. Het is dan ook een halte voor alle stads- en streeklijnen. Het nieuwe station bevindt zich op enkele minuten wandelafstand van het Ragheno Park.

De Tangent en de Bypass maken deel uit van één infrastructuurproject met een hoge stedenbouwkundige en architecturale kwaliteit. Beide infrastructuren zijn op een geïntegreerde wijze ontworpen. De overlast voor de stad en haar bewoners tijdens de uitvoering van de werken moet minimaal zijn. Het toekomstige stationsgebouw – een ontwerp van Eurostation van de hand van de architecten Salvatore Bono en Brent Turchak – zal op een aantrekkelijke, gebruiksvriendelijke en toekomstgerichte manier worden ingericht.

Het nieuwe station moet de motor van de herleving van de wijde omgeving worden. Zuidoostelijk van het station zal weldra een gemengde woon- en werkwijk verrijzen, die het middeleeuwse Mechelen de 21ste eeuw zal binnenloodsen. Een wijk, die aantrekkelijk moet zijn om in te wonen of gewoon even te vertoeven, maar vooral ook bedrijven en organisaties moet verwelkomen die elders in België geconfronteerd worden met ruimtelijke beperkingen (afwezigheid van uitbreidingsmogelijkheden), slechte bereikbaarheid en zware financiële lasten (te hoge huren). Allemaal beperkingen die schitteren door hun afwezigheid in de zone van het Ragheno Park.

Met de invulling van een deel van het projectgebied is reeds begonnen. De gecentraliseerde dienst voor bloedtransfusie van het Vlaamse Rode Kruis heeft zich in 2015 in het Ragheno Park gevestigd. Het is het begin van een vernieuwing van de stationsomgeving die het uitzicht van Mechelen zal veranderen en de stad in de nabije toekomst nadrukkelijk op de kaart zal zetten.

Om het nieuwe projectgebied te realiseren heeft de stad Mechelen besloten om een duurzame ontwikkeling, op een economisch rendabele basis, sociaal-maatschappelijk verantwoord en met een minimale ecologische impact op de omgeving te realiseren. Volledig binnen deze essentiële voorwaarden lanceert de Beherman Group nu in dit gebied na “PURE M” zijn tweede project met ambitie, “BEL M”.
 

BEL M

Het project “Bel M” situeert zich in het stadsgedeelte van het Ragheno Park, dat momenteel het eerst voor ontwikkeling in aanmerking komt. Het bouwperceel bevindt zich net ten zuiden van de Mechelse binnenring, op een steenworp van het Centraal Station Mechelen, gelegen tussen de Bautersemstraat, de Motstraat en de Hanswijkvaart. Aan de westzijde wordt het kavel begrensd door het Kanaal van Leuven naar de Dijle.

In ditzelfde ontwikkelingsgebied verwezenlijkte de Beherman Group vorig jaar het gebouw van de gecentraliseerde dienst voor bloedtransfusie van het Vlaamse Rode Kruis. Ook de kantoorontwikkeling “Pure M”, naar een ontwerp van Jaspers & Eyers wordt in dit plangebied voorzien.

“Bel M” is een plan van de hand van DDR Architects en voorziet in de realisatie van een hedendaags multifunctioneel gebouwencomplex, dat ondermeer zal bestaan uit kantoren, een parkeergarage en appartementen. Het geheel, met zachte belijningen en een aangename kleurstelling, voorziet niet alleen in de behoefte van duurzame en flexibele kantoorruimten, maar biedt ook een oplossing voor het nijpende probleem in het stadsdeel, namelijk het groeiende gebrek aan parkeerruimten. “Bel M“ komt daarenboven ook nog eens tegemoet aan de wens van velen om aan het water, aan de vaart te kunnen wonen.

Zo langzamerhand werkt de helft van de Vlamingen in kantoorgebouwen. De mogelijkheden voor en eisen aan een modern kantoor zijn door maatschappelijke, technologische en organisatorische ontwikkelingen in een snel tempo veranderd. Het is evenwel van essentieel belang dat mensen die werken in kantoren zich er ook op hun gemak voelen, dat de werkruimten behaaglijk zijn en mensen tot activisme – op hun vakgebied dan wel – brengen. Met “Bel M” wordt nadrukkelijk aan deze eisen tegemoetgekomen.

Als er de laatste jaren iets veranderd is, dan is het wel de werkplek van de kantoorwerker. Van een gesloten overlegplek voor een grote board-room, van een open overlegplek tot een fikse vergaderzaal, van flexwerk-plekken tot vaste werkplekken voor individuen, voor variabele werkplekken zonder bergruimte tot een werkplek tussen dossierkasten. De architect voelt zich genoodzaakt om binnen en buiten meer en meer te wegen. Ook al, omdat maatschappelijke ontwikkelingen op het vlak van mobiliteit en bereikbaarheid dat van hem vragen. Organisatorische ontwikkelingen betreffen bijvoorbeeld de flexibilisering van productieprocessen en technische ontwikkelingen en creëren daarnaast nieuwe mogelijkheden om op de bovengenoemde ontwikkelingen in te spelen. Werk zal door deze ontwikkelingen steeds minder tijd – en plaats-afhankelijk worden uitgevoerd. Blijft evenwel van belang dat een goede kantoorlocatie zich onderscheiden moet met een goede bereikbaarheid per (brom)fiets, via het openbaar vervoer en per auto.

De locatie “Bel M” onderscheidt zich op bovenstaand gebied zeer zeker. En architectonisch zal het gebouw, dat in feite is opgebouwd uit flexibele kantooreenheden met daarachter een grotendeels in het kantoorpand verscholen parkeergarage met verschillende deklagen. Beide worden aan de zijde van de vaart geflankeerd door een appartementsgebouw waarin het aanbod van verschillende types appartementen, in combinatie met op het gelijkvloers van kleinschalige horeca en/of ruimten voor vrij beroepsuitoefening, wat vervolgens weer in de noodzakelijke diversiteit van een dergelijke grootschalige ontwikkeling resulteert.

Beschrijving architectuur in krachttermen

GEHEEL

Wisselwerking van verschillende architecturale invullingen, als gevolg van verschillende complementaire functies, die samen een boeiende en rijke omgeving vormgeven. In groen en blauw omgeven door een gordel van groen (BPA onbebouwde tuinzone) en water (wadi en kanaal).
Geïntegreerde ‘Motstraat’ typologie ter hoogte van het publieke domein, zodoende wordt een evenwichtig straatbeeld in de Motstraat bereikt.Morfologisch aansluitend op de omliggende bebouwing met een volumetrische groei richting vaart en het hart van het project, namelijk het plein tussen de drie verschillende invullingen. Laatste fase – vervolmaking van het gedeelte ‘westelijke toegang via vaart’ van Ragheno Park.

KANTOREN

Een combinatie en spel tussen ronde hoeken en cirkelvormige uitsparingen en uitsprongen kenmerken de plan-lay-out. Door de afrondingen van de inkompartijen en terrassen op verschillende plaatsen in te plannen, opent de gevel zich op verschillende plaatsen naar de omgeving om enerzijds maximale communicatie (sociale interactie) te verzekeren en anderzijds de leesbaarheid-verstaanbaarheid van de plek in de verf te zetten. De grens tussen binnen en buiten vervaagd en de gevels geven de indruk oneindig door te lopen.

De zachte rondingen, in plaats van harde koude hoeken die alledaagse kantoorgebouwen typeren, geven een continuïteit aan het gebouw. Die vinden hun verbondenheid met het aansluitende kanaal met voorbijvarende boten.

In aanzicht typeren de horizontale schijven het straatbeeld en accentueren het langsmalle terrein. Verticale secundaire elementen tussen de schijven verschalen het gebouw tot een menselijke maat. Wit is fris en neemt door zijn neutraliteit de omgevingskleuren op, hetgeen voor een levendige en krachtige uitstraling van het gebouw zorgt, dit in combinatie met brons-geanodiseerd aluminium om een eigen identiteit van het kantoorvolume te benadrukken. Kantoren zijn ideaal georiënteerd naar Z-W-O ten behoeve van het natuurlijk licht op de werkplek / parking naar Noorden. Terrassen voor lunchbreak-ontspanning, licht te laten penetreren in de volumes en groen ‘binnen’ het kantoor.

PARKEERGARAGE

Verticale in de lengte van hetzelfde perceel georganiseerd en achter kantoren – appartementen met als positief gevolg dat het grotendeels onttrokken wordt aan het straatbeeld. De parking is geen autonome parkeertoren of onderliggende ontoegankelijke ‘sokkel’ die beide de anonimiteit en gebrek aan sociale controle in de hand zouden werken.

Overaanbod parking, slechts 85 + 14 pp voor de nieuwe kantoren – appartementen zijn noodzakelijk, zal de overlast van wild parkeren aanpakken en resulteren in een kwalitatief openbaar domein. Hetgeen voetgangers en fietsers zal vrijwaren van onheil. Spanningsveld tussen structurele diagonale gevelelementen en spiraalvormige flow van de verticale circulatie. Dak-raster met groenelementen ten behoeve van uit het zicht onttrekken van auto’s en ‘asfaltvlakte’, zodat er ‘groen’ en boeiend schouwspel vanuit kantoor – appartementen en aanpalende aangeboden wordt.

APPARTEMENTEN

Duidelijk knooppunt – baken die de verbinding met de vaart en kantoren – parkeergarage maakt. Duidelijke aanwezigheid door middel van gebruik van onrustige verdiepingen dewelke zich van elkaar los ‘wringen’ om enerzijds ‘bloembakken’ te realiseren en zodoende het stedelijk weefsel maximaal van groen te voorzien, en anderzijds een schaduwspel te veroorzaken om het monolithische geheel levendig te maken.

Download de brochure Bel M – Mechelen – Ragheno (PDF)
(juni 2016)

Aanvullende presentatie Bel M